Nanokłopoty wychodzą w praniu

Archiwum

Moje najwiÄksze skarby i opowieĹci prosto z mojego

Obecnie na rynku pojawiło się wiele produktów zawierających mikroskopijne jony srebra. Tymczasem ekolodzy ostrzegają przed negatywnym wpływem nanosrebra na środowisko naturalne i zdrowie człowieka.

Bakteriobójcze właściwości srebra były znane od stuleci. Nie bez przyczyny książęta jadali na srebrnych zastawach, a ich poddani wrzucali srebrne monety do mleka w celu przedłużenia jego trwałości. W czasach współczesnych średniowieczne mądrości znalazły zastosowanie w ostatnio bardzo modnej nanotechnologii. W sprzedaży pojawiło się wiele produktów wzbogaconych nanocząsteczkami srebra, czyli mikroskopijnymi molekułami wielkości milionowej części milimetra.

Jony srebra są skutecznym orężem w walce z groźnymi bakteriami, grzybami i wirusami. Jednak z raportu przedstawionego przez niemiecki Związek na Rzecz Ochrony Środowiska i Przyrody (BUND) wynika, że cząsteczki srebra są bronią obosieczną i mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka oraz środowisko naturalne.

Nanocząsteczki srebra są coraz częściej obecne w naszym codziennym życiu. Producenci przekonują, że srebro w skali nano jest cudowną bronią: zapobiega brzydkiemu zapachowi stóp, skutecznie niszczy zarazki na obudowach komórek, klawiaturach komputerowych czy powierzchni zabawek pomalowanych nanofarbą. Cząsteczki srebra można znaleźć w osłonkach wędlin, tapetach, ściereczkach do sprzątania, folii spożywczej, kosmetykach, a nawet w płynach do płukania tkanin. Podobno klamki i krany powleczone warstewką srebra zapobiegają rozprzestrzenianiu się groźnych infekcji.

Obecnie można kupić na rynku około 800 produktów z domieszką nanosrebra. Według informacji zebranych przez organizację ekologiczną BUND producenci około 30 procent produktów zachęcają do ich kupna powołując się na dobroczynne właściwości jonów srebra. Od 1990 roku wzrosła aż czternastokrotnie liczba wniosków zgłaszanych do Europejskiego Urzędu Patentowego w sprawie zastosowania tego pierwiastka.

Istotnie, jony srebra mają niezwykłe właściwości biobójcze. Cząsteczki srebra osiadają na błonie komórkowej mikrobów, blokują enzymy pomocne w namnażaniu drobnoustrojów i w ten sposób niszczą ich materiał genetyczny. W przeciwieństwie do konwencjonalnych antybiotyków nanosrebro jest skuteczną bronią w walce z odpornymi szczepami bakterii, np. z wirusowym zapaleniem wątroby typu B. Najistotniejsza różnica między srebrem konwencjonalnym i srebrem w wersji nano polega na tym, że mikroskopijne cząsteczki srebra mają znacznie większą powierzchnię czynną i tym samym ogromny potencjał biobójczy. Inną szczególną właściwością nanosrebra jest jego uniwersalne zastosowanie i niezwykła aktywność. Jony srebra zawarte w opakowaniach przedłużają świeżość żywności, hamują wzrost i podział komórek, z łatwością rozprzestrzeniają się w środowisku naturalnym i przenikają do łańcucha pokarmowego.

Tymczasem wciąż niewiele wiadomo o skutkach ubocznych nanosrebra. Podczas eksperymentów laboratoryjnych okazało się, że jony srebra niszczą zarodki ryb, a pluskwiakom wodnym uniemożliwiają dalszą reprodukcję. Z kolei u szczurów inhalowanych nanosrebrem stwierdzono podwyższoną zawartość tego metalu w wątrobie, nerkach i płucach. Niedawno koreański naukowiec poinformował, że w płucach szczurów rozwijają się chroniczne stany zapalne.

Na razie nie wiadomo, jak wyniki eksperymentów na zwierzętach przekładają się na organizm człowieka. – Z powodu braku stosownych badań nie można wydać jednoznacznej oceny o szkodliwości powierzchni nasyconych nanosrebrem, jak choćby klawiatur komputerowych – wyjaśnia Heribert Wefers, ekspert od zagadnień chemicznych w organizacji BUND. – Na pewno odradzałbym kupno antyrespirantów czy środków ochrony roślin w sprayu z domieszką nanosrebra. Wdychane przez człowieka cząsteczki trafiają do płuc i z dużym prawdopodobieństwem zagrażają naszemu zdrowiu.

Nie można wykluczyć, że nanosrebro ma także inne skutki uboczne. Niemiecka organizacja ekologiczna BUND ostrzega w swoim raporcie, że zbyt częste stosowanie produktów z nanosrebrem może doprowadzić do uodpornienia się groźnych szczepów bakterii. Obecnie jony srebra stanowią efektywną broń w walce z wieloma mikroorganizmami, wobec których antybiotyki okazują się bezradne. Przykładowo nanosrebrem pokrywa się protezy stawu kolanowego i cewniki, a także dodaje do maści i środków opatrunkowych przeznaczonych do leczenia oparzeń. Jednak w szpitalach i kanalizacji naukowcy już natrafili na ślad zarazków odpornych na działanie nanosrebra. – Możemy zafundować sobie poważny problem medyczny dążąc do zaspokojenia całkowicie absurdalnej potrzeby sterylności w życiu codziennym – ostrzega Heribert Wefers.

Niemałe wątpliwości budzi efektywność sprzętu gospodarstwa domowego z domieszką nanosrebra. Przed kilku laty Federalny Instytut Oceny Ryzyka (BfR) z siedzibą w Berlinie stwierdził jednoznacznie: lodówki pokryte w środku warstwą jonów srebra nie gwarantują lepszej ochrony przed drobnoustrojami. Okazuje się, że powłoki antybakteryjne są całkowicie zbędne, jeżeli dbamy systematycznie o czystość tradycyjnymi metodami. W przypadku tekstyliów wystarczy jedno pranie, aby wytrącić większość jonów srebra. Jak wykazało badanie przeprowadzone przez Związkowy Instytut Kontroli Jakości i Badań Materiałowych w szwajcarskim St. Gallen już podczas pierwszego prania w wodzie ląduje jedna trzecia jonów tego szlachetnego metalu zawartego w skarpetkach.

Obecność nanosrebra w ściekach świadczy nie tylko o przegranej walce z przykrym zapachem stóp, lecz stanowi także zagrożenie dla środowiska naturalnego. W październiku 2009 roku Federalna Agencja Ochrony Środowiska (UBA) zażądała przeprowadzenia badań, które miały odpowiedzieć na pytanie, czy jony srebra obecne w oczyszczalniach ścieków nie powodują zaburzeń w pracy mikroorganizmów rozkładających zanieczyszczenia. Z analizy przeprowadzonej na zlecenie UBA przez Instytut Frauenhofera w Karlsruhe i w Schmallenberg wynika, że tego rodzaju ryzyko jest minimalne. Jednak autorzy ekspertyzy zwracają uwagę na inny problem: jeśli osad z oczyszczalni ścieków trafi na pola, to zawarte w nim cząsteczki nanosrebra mogą zatruć rośliny i organizmy glebowe.

Dlatego organizacja ekologiczna BUND uważa, że konieczne są dodatkowe badania, aby poznać faktyczne oddziaływanie nanosrebra na środowisko naturalne i zdrowie człowieka. (...) Organizacja wzywa do wprowadzenia czasowego moratorium w sprawie stosowania nanosrebra – za wyjątkiem medycyny – do czasu, aż nie zostaną wyjaśnione wszystkie wątpliwości. Ponadto konsumenci powinni zostać poinformowani, czy kupują produkty z jonami srebra, czy też nie. Na razie Unia Europejska nie przyjęła żadnych uregulowań prawnych określających oznakowanie nanoproduktów. Jedyny wyjątek zrobiono dla artykułów kosmetycznych. W grudniu Rada Europejska postanowiła, że od 2012 roku nanokosmetyki dopuszczone do sprzedaży muszą mieć odpowiednią ulotkę informacyjną. (…)

Suddeutsche Zeitung

Nanokłopoty wychodzą w praniu

Archiwum

Moje najwiÄksze skarby i opowieĹci prosto z mojego

Moje najwiÄksze skarby i opowieĹci prosto z mojego